Pluktuin
Viooltjes
Viooltjes
Lekker snoepen uit je tuin
Bijwerkingen van deze cursus
Als je deze cursus met plezier hebt afgerond, zullen je huis en tuin naar kruiden ruiken en weet je welke planten eetbaar zijn en wat je ervan kunt maken.
Let op: ik ben geen arts noch heb ik een kruidenstudie gevold. Sommige kruiden kunnen een werking hebben die niet wenselijk is. Overleg daarom áltijd met een arts als je kruiden medicinaal wilt gebruiken, zwanger bent of als je een aandoening hebt aan bijvoorbeeld organen.
Viooltjes
Er zijn heel veel verschillende viooltjes, zo’n 400 soorten! Behalve dat ze van uiterlijk wat verschillen, bloeien ze ook in verschillende seizoenen.
Eén van de bekendere soorten is het driekleurig viooltje. Het staat symbool voor ‘de herinnering’ en wordt daarom vaak op graven geplant.
Het goede nieuws is dat ze allemaal eetbaar zijn als het biologische bloemen zijn.
Er zijn ‘wilde’ vioolsoorten en ‘gecultiveerde’. Vooral de eersten geuren en deze worden medicinaal gebruikt.
Viola
Punten om op te letten
- Neem altijd contact op met je arts als je (driekleurig) viooltjes medicinaal wilt gebruiken.
- Eetbaar: blad, bloem, wortel.
- Vooral het Driekleurig viooltje en het Maarts viooltje worden medicinaal gebruikt. Om te decoreren kunnen eigenlijk alle soorten gebruikt worden.
- Kan gedroogd, gesuikerd en ingevroren worden.
De bloemetjes en blaadjes kun je rauw en gekookt eten en de blaadjes kun je in een stampotje op het laatst meeroeren. Er schijnen slijmstoffen en andere geneeskrachtige stoffen in te zitten, maar ook biologische ‘aspirine’ en bijvoorbeeld vitamine E, C en K en mineralen. Het zoetige Driekleurig viooltje wordt sinds de 16e eeuw medicinaal gebruikt. Toen en ook nu nog wordt het gebruikt om de longen te zuiveren, bij koorts, bij huidaandoeningen en in verzorgingscrèmes.
Zaden oogsten
Viooltjes rijpen niet tegelijk omdat de plant een tijd lang bloemetjes geeft. Door uitgebloeide bloemetjes weg te halen, verleng je de bloeitijd omdat een plant bloemetjes nodig heeft om zaad te maken. Zolang de plant geen zaad ontwikkeld heeft, zal het er alles aan doen om bloemen te produceren en kun jij lang genieten van de bloemen!
De zaden oogst je wanneer ze rijp zijn, maar ja, hoe weet je wanneer ze rijp zijn? Kijk (de eerste keer) gewoon naar de natuur. Laat de plant zelf zaadjes vallen dan is het tijd om te oogsten.
Zo kun je het ook gebruiken
Viooltjes zijn niet alleen om te eten, in je bad staan de drijvende bloempjes ook heel feestelijk!
Geurende viooltjes worden gebruikt voor parfums en er wordt ook ijs en snoep van gemaakt.
Waar zet je de 'Viola'
Viooltjes groeien het best op een plek met meer of minder schaduw, dat verschilt per soort. Er zijn volgens mij geen viooltjes die van hitte houden. Houd na het zaaien of planten de aarde vochtig en geef ze water als de grond droog wordt.
De meeste soorten viooltjes blijven klein en zijn mooie ‘bodembedekkers’ op kale stukken. Je kunt ze bijvoorbeeld in de schaduw zetten van de hogere kruiden.
Je kunt viooltjes ook in een pot kweken.
Vermeerderen
Je hebt éénjarige en vaste viooltjes. De eersten vermeerderen zich door middel van zaad. Ook de vaste produceren zaad en de planten zijn in principe winterhard. Maar net als in de vleesindustrie, zijn er kwekers die plantjes met allerlei groeimiddelen laten ‘ontploffen’ zodat ze goedkoop en vol bloemetjes in de winkel aankomen. Deze zijn sowieso niet eetbaar.
Viooltjes zaaien zichzelf dus uit en de zaadjes komen het jaar daarna vanzelf weer op. In het Engels heet een viooltje heel mooi ‘Johnny Jump’ omdat de zaadjes overal heen springen. Na de bloei buigt het uitgebloeide bloempje zich, doet even een ‘slaapje’ en als de zaaddoos rijpt buigt het steeltje weer terug en springt het zaad soms meters weg!
Recept
Veel viooltjes hebben weinig smaak. Daarom worden ze wel gesuikerd en gebruikt als garnering op gebak. Maar ook op toetjes staat het mooi.
Driekleurig viooltjes thee
Doe 2 tl gedroogde blaadjes per kop kokend water en laat dat 10 minuten trekken waarna je het zeeft. Je mag hiervan meerdere kopjes per dag drinken. Behalve lekker, helpt het je luchtwegen verzachten.
Feestelijke ijsblokjes
Een viooltje invriezen in een ijsblokje is altijd een succes en staat prachtig in een glas limonade bijvoorbeeld of koude zomersoep. Erg leuk voor een feestje!
Salades enzo
Welk viooltje je ook kiest, ze staan altijd prachtig op een salade.
Gesuikerde viooltjes
Dit is een werkje dat je geduld op proef stelt 😉 De bloemblaadjes plakken gemakkelijk aan elkaar. Je maakt ze gemakkelijker los met een saté-prikkertje. Gebruik kleinere soorten.
* Zoek, het liefst ‘s morgens, schone, gave bloemetjes en verwijder eventueel de steeltjes.
* Klop een eiwit los met een wat drupjes (rozen) water.
* Houdt een bloempje tussen wijsvinger en duim vast. Strijk met een penseeltje een zo dun mogelijk laagje eiwit over de bloemblaadjes, voor en achter, en strooi er direct kristalsuiker over of doop het erin. Controleer als je ze wilt bewaren, goed of alles bedekt is. Gebruik heel fijne kristalsuiker, geen poedersuiker. Hoe dunner de laag eiwit, hoe sneller ze drogen. Het moet net genoeg zijn om ze volledig te bedekken. Hoe meer laagjes, hoe lager je ze kunt bewaren.
* Laat de gesuikerde bloemblaadjes goed drogen op bijvoorbeeld papier in de zon of in een droogoven op maximaal 35°C.
Bewaar de gesuikerde viooltjes in een heel goed afgesloten trommel.
Prachtig als garnering op gebak.
Viooltjes suiker
Nodig:
2 kopjes verse bloemblaadjes van geurende viooltjes. Ze hoeven niet gaaf te zijn omdat ze vermalen worden.
1 kopje witte bastaardsuiker.
* Droog de viooltjes in de (droog) oven of leg de bloemetjes op een katoenen of linnen doek totdat de bloemblaadjes helemaal droog zijn.
* Meng de gedroogde bloempjes met de suiker en wrijf alles fijn in een vijzel of met een mixer.
* Zeef het en verdeel het op een blik of aluminiumfolie. Laat het, uit de wind, nog ongeveer een uurtje drogen. Kan ook in de (droog) oven. Bewaar het in een goed af te sluiten potje.
Viooltjes azijn
* Leg 2 goede handen geurende, schone bloemblaadjes van viooltjes in een gesteriliseerde pot.
* Giet er nu zoveel witte wijnazijn op dat de bloempjes onderstaan. Als de bloempjes boven het vocht blijven hangen kun je er een kleinere pot met een beetje water opzetten. Sluit de pot met water zodat het water niet per ongeluk in de azijn komt.
* Sluit de pot met azijn dan goed af en laat het op een zonnige plek 14 dagen op smaak komen. In je vensterbank bijvoorbeeld.
* Steriliseer na 14 dagen een flesje (of meer). Giet dan de azijn door een koffiefilter om de bloemblaadjes te verwijderen en bewaar de azijn in de kast of een andere donkere plek. het donker bewaren.
Lekker in vinaigrette of andere sausjes.
Tip:
* Gebruik biologische, geurige viooltje. Oogst ze ‘s morgens als de dauw net van de blaadjes is.
* Gesuikerde viooltjes zijn heel mooi voor een trouw- of ander speciaal feest, ook mooi op een taart of gebakjes.
Viooltjes per seizoen
Lente
Viooltjes zaaien zichzelf makkelijk uit. Als je één keer viooltjes hebt gehad, kom je zaailingen tegen door je hele tuin. Gelukkig zijn het super gezellige bloemetjes dus dat is niet zo’n ramp 😉 Je kunt ze verpoten naar een plekje waar je ze wilt. Maak de grond losjes, maak genoeg ruimte voor de wortel en giet er wat water in, plantje erin en zachtjes aandrukken. Geef na het verpoten 14 dagen wat water als het niet regent.
Zaaien of plant
Je kunt viooltjes zaaien, maar als je maar 1 plant wilt hebben kun je net zo gemakkelijk een plant kopen. Dat scheelt een heleboel werk. Zolang je ze goed water geeft, kun je viooltjes, van dat seizoen, het hele jaar door in de tuin zetten.
In het voorjaar kun je ook een stek aan iemand vragen (via sociale media of marktplaats bijvoorbeeld). In het voorjaar kan de vaste planten namelijk ‘gescheurd’ worden. Je schept dan de plant ruim uit de grond en scheurt de plant met wortelen met je hand door de helft. Als je met de hand te scheurt gaan er minder wortels stuk dan wanneer je een schep zou gebruiken.
Graaf een gat en maak de grond erom heen goed los zodat de wortels makkelijker door de grond kunnen groeien. Je kunt er wat potgrond of moestuin-aarde in het gat gooien, maar heb je dat niet is dat geen probleem. Giet dan water in het gat en zet de plant daarop. Gooi het gat weer vol (met moestuin aarde) en druk het zachtjes aan, maak er een ‘grachtje’ omheen waar water in blijft staan en giet er water op. Verwen de stekken/ plant als het niet regent 14 dagen met water, zodat de wortels de tijd krijgen om zich te herstellen.
Zomer
Per soort een beetje verschillend, maar viooltjes worden niet groot en hoef je niet te snoeien.
Er zijn viooltjes voor bloemen in elk seizoen. De bloemetjes kun je eten, maar bewaar een paar voor de zaden als ze blijna uitgebloeid zijn.
Vang de zaden op als je de plantjes op één plek wilt hebben, maar strooi ze direct weer uit. Je hoeft ze niet te drogen noch te bewaren, lekker makkelijk! De zaadjes gaan in winterslaap tot ze vroeg in het voorjaar daarna ontkiemen als er weer voldoende licht en vocht is.
bewaren van deze zaden doet hun
kiemkracht snel afnemen. We zaaien ze daarom kort na het winnen,
Herfst
Er zijn viooltjes die tot laat in de herfst en heel vroeg in het voorjaar bloeien. Ze lijken dood te gaan als het een avondje vriest of sneeuwt, maar als de temperatuur een paar dagen boven 0 is, gloeien ze vrolijk verder.
Je kunt violen in november poten en er tot in de winter van genieten. Zorg dat de viooltjes niet droog kopen te staan, ook niet in de winter. Om lang van bloempjes te kunnen genieten, haal je regelmatig de uitgebloeide bloempjes weg. Als er te veel zaad wordt gemaakt, houdt ze op met bloeien want dan heeft ze haar taak volbracht; zorgen voor nakomelingen.
Er zijn winterharde, meerjarige violen. Ze sterven af en verdwijnen tot het volgende seizoen onder de grond.
Foto’s van de groei
Net uit de grond
Groei
